ภาควิชาการพยาบาลกุมารเวชศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้จัดกิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เรื่อง “การจัดการเรียนการสอนภาคทฤษฎี แบบ Active learning” เมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2562 เวลา 12.30 -14.00 น. ห้องประชุม 1103/1-2 โดยมี รองศาสตราจารย์ ดร.สมสิริ รุ่งอมรรัตน์ และผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อรุณรัตน์ ศรีจันทรนิตย์ เป็นวิทยากร
รองศาสตราจารย์ ดร.สมสิริ รุ่งอมรรัตน์ ได้นำเข้าสู่กิจกรรมการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ โดยกล่าวถึงความหมายและลักษณะสำคัญของการเรียนการสอนแบบ Active learning ที่เน้นกระบวนการเรียนรู้มากกว่าเนื้อหาวิชา เพื่อช่วยให้ผู้เรียนสามารถเชื่อมโยงความรู้ หรือสร้างความรู้ให้เกิดขึ้นในตนเอง พร้อมทั้งยกตัวอย่างกิจกรรมการเรียนการสอนแบบ Active learning เช่น Active reading, Brainstorming, Agree & disagree statement, Carousel, Concept map, Gallery walk, Jigsaw, Problem/project-based learning or Case study, Role playing, Think-pair-share, Predict-observe-explain, Clarification pause, Students’ reflection, Chain note, Analysis or reactions to videos บทบาทที่สำคัญของผู้สอนคือ สร้างบรรยากาศของการมีส่วนร่วม และการเจรจาโต้ตอบที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีกับผู้สอนและเพื่อนในชั้นเรียน จัดกิจกรรมการเรียนการสอนที่ท้าทายและหลากหลาย และวางแผนเกี่ยวกับเวลาในการจัดการเรียนการสอนอย่างชัดเจน ทั้งเนื้อหาสาระและกิจกรรม ทั้งนี้ ครูผู้สอนต้องใจกว้าง และยอมรับความสามารถในการแสดงออกและความคิดเห็นของผู้เรียน
สรุปประเด็นในการจัดการเรียนการสอนภาคทฤษฎี แบบ Active learning ที่ผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้มีการอภิปรายแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน ดังนี้
1) ข้อดี/จุดแข็งของการจัดการเรียนการสอนแบบ Active learning
ผู้เข้าร่วมกิจกรรมส่วนหนึ่งให้ความเห็นว่า นักศึกษาชอบกิจกรรมการเรียนการสอนแบบ Active learning ในวิชาการพยาบาลเด็กและวัยรุ่น และวิชาอื่นๆ ในภาคทฤษฎี เช่น Case-based learning, Team-based learning, Brainstorming เป็นต้น เพราะช่วยกระตุ้นให้นักศึกษาได้ฝึกการคิดวิเคราะห์ และสืบค้นข้อมูลเพื่อนำมาแก้ไขปัญหาในสถานการณ์ที่กำหนดให้ นอกจากนี้ กิจกรรมที่นักศึกษาได้นำเสนอและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับเพื่อนๆ และอาจารย์ รวมทั้งได้ทำข้อสอบ Quiz ทั้งก่อน ในระหว่าง และหลังการเรียน ช่วยให้นักศึกษาเข้าใจและจดจำเนื้อหาที่เรียนได้มากขึ้น สำหรับด้านครูผู้สอน พบว่า การจัดการเรียนการสอนแบบ Active learning ช่วยลดเวลาในการสอนแบบบรรยาย และสามารถบูรณาการเนื้อหาที่เชื่อมโยงกันมาสอนไปพร้อมกันได้
2) ความท้าทาย/ปัญหาที่พบในการจัดการเรียนการสอนแบบ Active learning
ผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้ชี้ประเด็นความยากลำบาก/ปัญหาที่พบในการจัดการเรียนการสอนแบบ Active learning ดังนี้
2.1 นักศึกษาชอบ/สนุกกับกิจกรรมแบบ Active learning แต่ไม่ต้องการให้สอนแบบนี้ทุกหัวข้อ เพราะมีงานต้องอ่านมากในการเตรียมตัวเรียน มีอาจารย์หลายคนสอนและทุกคนต่างก็มอบหมายงานให้อ่าน โดยไม่ได้พิจารณาภาพรวมของงานทั้งหมด
2.2 แม้ว่าวิธีการสอนจะเน้นให้นักศึกษาคิดวิเคราะห์และแก้ไขปัญหา แต่ข้อสอบส่วนใหญ่ยังเน้นที่การวัดความจำเนื้อหา นักศึกษาทำข้อสอบไม่ได้และคะแนนไม่ดี
3) แนวทางในการจัดการเรียนการสอนแบบ Active learning
ผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้เสนอแนวทางในการจัดการเรียนการสอนแบบ Active learning ให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ดังนี้
3.1 แบ่งนักศึกษาเป็นกลุ่มย่อยๆ และจัดให้ครูสอนเป็นทีม เพื่อติดตามประเมินพัฒนาการและผลการเรียนรู้ของนักศึกษาในภาพรวมได้ รวมทั้งพิจารณาปรับการมอบหมายงานให้เหมาะสมกับการเรียนแบบ Active learning ทั้งรายวิชา
3.2 วางแผนออกแบบการสอนให้ครอบคลุมเนื้อหาที่ต้องการวัดประเมินด้วยข้อสอบ (summative evaluation) และมีความเชื่อมโยงของเนื้อหาแต่ละหัวข้อด้วย
3.3 อาจมีการเตรียมวีดิโอสรุปเนื้อหาสำคัญของหัวข้อนั้นๆ เพื่อให้ศึกษาก่อนเรียน และใช้เวลาในห้องเรียนสำหรับการวิเคราะห์/แก้ไขปัญหาจากกรณีศึกษา การนำเสนอและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน รวมทั้งการให้ข้อมูลป้อนกลับของครูผู้สอนด้วย
3.4 การประเมินผลควรมีทั้ง formative และ summative evaluation มีวิธีการหลากหลาย โดยควรปรับข้อสอบให้สอดคล้องกับวิธีการสอน เช่น ข้อสอบวิเคราะห์สถานการณ์ หรือข้อสอบอัตนัยตอบสั้นๆ เป็นต้น
3.5 ทีมผู้สอนควรมีการสังเกตการสอนในชั้นเรียน และให้ข้อมูลป้อนกลับแก่กัน เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนแบบ Active learning ต่อไป
จากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ครั้งนี้ ทำให้อาจารย์ผู้เข้าร่วมกิจกรรมได้ทราบถึงแนวคิดของการจัดการเรียนการสอนแบบ Active learning ได้แลกเปลี่ยนเรียนรู้ถึงความท้าทาย/ปัญหาที่พบในการจัดการเรียนการสอน และสามารถสรุปแนวทางในการจัดการเรียนการสอนแบบ Active learning ให้มีประสิทธิภาพต่อไป
..................................................................................................................
รองศาสตราจารย์ ดร.วัลยา ธรรมพนิชวัฒน์ ผู้ลิขิต
